Deklaracja dostępności jest to opis dostępności podmiotu publicznego dla osób z niepełnosprawnościami. Celem jej jest informowanie osoby o rozwiązaniach, ale też problemach, jakie spotkają na stronie internetowej, w aplikacji mobilnej i w budynku/budynkach podmiotu publicznego. Od 23 września 2020 r. taka deklaracja jest obowiązkowa dla każdej strony internetowej, a od 23 czerwca 2021 r. dla każdej aplikacji mobilnej, która należy do podmiotu publicznego.
Obowiązek ten wynika z Ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 83). Zgodnie z art. 9 tej ustawy jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego, będące jednostkami sektora finansów publicznych, oraz gminne osoby prawne, które spełniają warunki określone w art. 2 pkt 3, mogą zapewniać dostępność cyfrową elementów stron internetowych lub aplikacji mobilnych określonych w art. 8 ust. 2 pkt 2 przez ich umieszczenie na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej lub wybranej stronie internetowej jednostki samorządu terytorialnego. Art. 10 ust. 4 ustawy określa jakie elementy taka deklaracja musi zawierać.
Niezmiernie ważną kwestią jest to, że podmioty publiczne zobowiązane są dokonać przeglądu i aktualizacji deklaracji dostępności do dnia 31 marca każdego roku oraz niezwłocznie w każdym przypadku, gdy strona internetowa lub aplikacja mobilna podlega zmianom mogącym mieć wpływ na jej dostępność cyfrową. Oznacza to, że termin aktualizacji nastąpi wkrótce.
Nie może umknąć uwagi fakt, że 17 marca 2023 r. została ogłoszona ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa (Dz. U. poz. 511). Wejdzie w życie 17 kwietnia 2023 r. W związku z tym warto zasygnalizować najistotniejsze zmiany jakie zachodzą dla podmiotów publicznych.
W Art. 3 ust. 2 dodano pkt 9, według którego ustawy nie stosuje się do schematów i dokumentacji technicznych w formie nietekstowych. Takie schematy są elementami dokumentacji, np. w postępowaniach przetargowych, które są publikowane na stronach internetowych i dla których ważna jest pewność poprawnego przygotowania całości dokumentów. Wyłączenie schematów i dokumentacji technicznej z zakresu przedmiotowego ustawy pozwoli na uniknięcie wątpliwości co do tego, w jakim zakresie konieczne jest zapewnienie dostępności cyfrowej dokumentów, co do których jest to bardzo trudne.
Nowe brzmienie art. 5 ust. 1 wprowadza obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej wszelkich treści publikowanych przez podmiot publiczny na stronach internetowych. Oznacza to, że podmiot publiczny, publikując treści na stronach internetowych lub w aplikacjach mobilnych, których nie jest właścicielem, odpowiada za dostępność cyfrową tych treści, wyłącznie w zakresie możliwości, jakie posiada, zarządzając tymi elementami strony internetowej lub aplikacji mobilnej.
Zmiana art. 5 ust. 3 wskazuje nową wersję normy przez odesłanie do Polskiej Normy wprowadzającej normę ETSI EN 301 549 V3.2.1:2021. Wskazuje to na możliwość powoływania się zarówno na wersję angielskojęzyczną, jak i polskojęzyczną zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną.
Nowo dodany art. 5a dotyczy multimediów pierwotnie nadawanych na żywo. Podmioty publiczne są obowiązane do publikowania na swoich stronach, relacji na żywo, np. z posiedzeń rad. Nagrania, które pozostają na stronie internetowej lub aplikacji mobilnej muszą mieć napisy czy audiodeskrypcję. Ustawodawca zdając sobie sprawę, że takie przygotowanie wymaga czasu wskazał na obowiązek uzupełnienia napisów czy audiodeskrypcji w terminie 14 dni od dnia zakończenia nadawania na żywo. W przypadku kiedy takie dostosowanie nie może nastąpić w ww. terminie – podmiot publiczny, publikując te multimedia, musi poinformować o terminie, w którym zapewni dostępność cyfrową opublikowanych multimediów, nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia zakończenia nadawania. Informacja taka powinna zostać zamieszczona razem z opublikowanym multimedium – tak, aby możliwe było zapoznanie się z nią.
W art. 8 ust. 1 ustawodawca doprecyzował pojęcie „nadmiernych kosztów”, które może być stosowane w uzasadnionych przypadkach do konkretnych, poszczególnych elementów strony internetowej lub elementów aplikacji mobilnej, a nie ich całości. W deklaracji dostępności należy wskazać poszczególne elementy, których udostępnienie nie było możliwe ze względu na nadmierny koszt. Podmiot publiczny powołujący się na nadmierne koszty dostosowania musi uwzględnić w analizie szacowane korzyści dla danego podmiotu publicznego w odniesieniu do szacowanych korzyści dla osób niepełnosprawnych. Wyłączenie to nie dotyczy podmiotów, których zadaniem publicznym jest prowadzenie działalności na rzecz osób niepełnosprawnych lub osób starszych. Oznacza to, że jednostki organizacyjne pomocy społecznej nie mogą się wyłączyć.
W art. 10 ust. 1 wskazano, że deklaracja dostępności powinna być sporządzona w tym samym języku co strona internetowa lub aplikacja mobilna, do której się odnosi.
Art. 10 ust. 4 pkt 4 – 6 i 8 zmienia elementy deklaracji, które muszą być zamieszczone w tej deklaracji:
– pkt 4 – deklaracja dostępności musi zawierać dane teleadresowe podmiotu publicznego wraz ze wskazaniem danych kontaktowych osoby odpowiedzialnej za dostępność cyfrową lub komórki organizacyjnej.
– pkt 5 – deklaracja dostępności musi zawierać informacje na temat utworzonych na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej niestandardowych skrótów klawiszowych, służących przemieszczaniu się po elementach strony internetowej lub elementach aplikacji mobilnej i uruchamianiu funkcji dostępnych na stronie internetowej lub w aplikacji mobilne.
– pkt 6 – deklaracja dostępności musi zawierać informację lub link do informacji o dostępności architektonicznej siedziby podmiotu publicznego dla osób niepełnosprawnych. Dodano możliwość umieszczenia w deklaracji dostępności linku do strony zawierającej informacje o dostępności architektonicznej.
– pkt 8 – wprowadza obowiązek podania do deklaracji dostępności na stronie internetowej linku do deklaracji dostępności aplikacji mobilnej i na odwrót, jeżeli podmiot publiczny takowe posiada.
Ze względu na dotychczasowe wątpliwości, gdzie ma być zamieszczona deklaracja dostępności (czy na www podmiotu publicznego czy na BIP) sprecyzowano art. 10 ust. 7. Ustawodawca dał możliwość wyboru publikowania deklaracji dostępności na stronie internetowej jak i na innej stronie internetowej niż strona, której dotyczy ta deklaracja. To samo tyczy się aplikacji mobilnej. Decyzja o takiej publikacji należy do podmiotu publicznego i jest traktowana jako dobra praktyka.
W art. 19 dotyczącym kar pieniężnych, uchylono kwestie dotyczące braku zapewnienia dostępności cyfrowej BIP, gdyż jest to efekt zmiany art. 10 ust. 7, tj. wyboru umieszczenia deklaracji. Stawki kar 10 000 zł (nie zapewnienie dostępności) i 5 000 zł (nie sporządzenie i nie publikowanie deklaracji dostępności) pozostały na takim samym poziomie.
Autor: dr Agnieszka Gazda