Dzisiaj przedstawię Państwu odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na temat funduszu. W przedstawionych poniżej pytaniach będziemy kontynuować kwestię oświadczeń o dochodach oraz kwestię wyliczania dochodów uprawnionych do funduszu osób.
1.Czy w przypadku separacji małżeńskiej możemy nie brać pod uwagę dochodu drugiej osoby jeżeli nie tworzą już gospodarstwa domowego ale ciągle są małżeństwem?
Odpowiedź :
Wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego to nie tylko wspólne zamieszkiwanie, ale również wspólne zaspokajanie potrzeb życiowych tj. udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 27 listopada 2009 r. II SA/Lu 587/09). Definicja separacji prawnej jasno wskazuje natomiast, że stanowi ona sądowe uregulowanie życia małżonków w rozłączeniu. Skoro skutkiem prawnym separacji jest podział majątku i jego rozdzielność oraz samodzielne gospodarowanie nie ma podstaw do tego, aby przy ustalaniu dochodu danego gospodarstwa domowego wliczać dochody osoby będącej w separacji z osobą ubiegająca się o świadczenia z ZFŚS.
Orzecznictwo w tym zakresie:
Pismo Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 lutego 2011 r., nr SPS-023-20396/11, w którym czytamy:
„(…)W kwestii pozostawania czy niepozostawania małżonków we wspólnym gospodarstwie domowym nie rozstrzygają takie okoliczności, jak posiadania rozdzielności majątkowej, nieposiadanie dzieci, a nawet posiadanie formalne różnych adresów(…)Zgodnie z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swoich sił oraz swoich możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, które przez swój związek założyli. Obowiązek ten, jako wynikający z przepisu bezwzględnie obowiązującego, powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania, orzeczenia separacji lub unieważnienia. Zatem istota związku małżeńskiego opiera się na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego(…)”.
2. Czy w przypadku rozdzielności majątkowej współmałżonków powinniśmy wyłączyć dochód jednej z tych osób przy wyliczaniu miesięcznego dochodu na jednego członka rodziny?
Odpowiedź:
Nie, jeśli współmałżonkowie zamieszkują razem i wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe nie ma podstaw do tego, aby włączać dochód któregokolwiek z nich przy wyliczaniu miesięcznego dochodu na członka rodziny do celów funduszu. Pamiętajmy, że rozdzielność majątkowa nie świadczy o nieprowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego ani formalnie nie powoduje ustania związku małżeńskiego dochody takiego współmałżonka wspólnie zamieszkującego z uprawnionym do świadczeń socjalnych pracownikiem winny zostać doliczone do dochodu rodziny. Potwierdzenia powyższego możemy szukać w piśmie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 lutego 2011 r., nr SPS-023-20396/11, w którym czytamy:
„(…)W kwestii pozostawania czy niepozostawania małżonków we wspólnym gospodarstwie
domowym nie rozstrzygają takie okoliczności, jak posiadania rozdzielności majątkowej, nieposiadanie
dzieci, a nawet posiadanie formalne różnych adresów(…)Zgodnie z art. 27 Kodeksu rodzinnego i
opiekuńczego, oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swoich sił oraz swoich możliwości
zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, które przez swój
związek założyli. Obowiązek ten, jako wynikający z przepisu bezwzględnie obowiązującego, powstaje
z chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania, orzeczenia separacji lub unieważnienia.
Zatem istota związku małżeńskiego opiera się na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa
domowego(…)”.
3. Czy jeśli uprawniona osoba chce korzystać z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, ale nie chce ujawniać swoich dochodów może oświadczyć, że w związku z tym zgadza się na przyznanie jej świadczeń w niższej wysokości? Czy przyznawanie świadczeń z funduszu na podstawie takiego oświadczenia jest zgodne z ustawą?
Odpowiedź:
Pracodawca przyznając świadczenia z funduszu na podstawie tak złożonego oświadczenia o dochodach osobie uprawnionej niestety będzie musiał liczyć się z nieprzyjemnymi konsekwencjami. Musimy pamiętać, że zgodnie z przepisami ustawy świadczenia z funduszu powinny zostać przyznane przy zastosowaniu kryterium socjalnego. W omawianej sytuacji nie można mówić o tym, że pracodawca sytuację socjalną zbadał, gdyż osoba składająca oświadczenie nie zgodziła się ujawnić swoich dochodów, a więc zamknęła drogę pracodawcy do zbadania jej sytuacji socjalnej. Co prawda orzecznictwa i opinie w tym zakresie jak to zwykle bywa jest sprzeczne, ale musimy liczyć się z tym, że w przypadku kontroli ZUS może okazać się, że wszystkie wypłacone świadczenia z funduszu na podstawie takich oświadczeń będziemy musieli oskładkować i opodatkować. Potwierdzenia możemy szukać w poniższych orzecznictwach:
VIII U 1040/20 – Sąd Okręgowy w Łodzi z 2022-01-10
“(…) Reasumując – Sąd przyjął, że świadczenia mimo, że zostały wypłacone ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych a zatem prawidłowo pod względem formalnym i realizowały cele socjalne (pomoc pracownikom), to zostały przyznane bez faktycznej analizy indywidualnej sytuacji poszczególnych pracowników, w tym ubezpieczonego, czyli bez zastosowania kryterium socjalnego, do którego odwołuje się ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, co wyklucza zwolnienie tych świadczeń z obowiązku składkowego. Zatem należy przyjąć, że wypłacane przez płatnika świadczenia były zbliżone do dodatkowego wynagrodzenia.
Jeżeli przyznanie świadczeń nie ma charakteru socjalnego, w wyniku braku powiązania z celem socjalnym, to należy je uznać za przychód, stanowiący podstawę wymiaru składek na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń. (…)”
Sygn. akt III AUa 752/13 z 10 października 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:
“(…) Zapis o przyznawaniu świadczeń socjalnych w najniższej wysokości bez badania kryterium socjalnego nie jest zgodny z ustawą. Przy czym kryterium socjalne według ustawy, to sytuacja życiowa, rodzinna i materialna, które to elementy winny być oceniane i badane łącznie.
(…) Świadczenie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, które jest zwolnione od obowiązku uiszczenia składek, to świadczenie wypłacone z tego funduszu, ustalane w oparciu o uchwalony w odpowiedni sposób regulamin i przyznawane według kryteriów zgodnych z kryteriami przewidzianymi w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Przyznane zainteresowanemu świadczenia, niespełniające powyższych wymogów, oderwane od kryterium socjalnego, należy zakwalifikować jako świadczenie dodatkowe wypłacone przez pracodawcę, niebędące świadczeniami socjalnymi (…)”
W związku z tym proponowałabym, aby nie przyznawać świadczeń z funduszu na podstawie tak złożonych oświadczeń, a jeśli zapisy wewnątrzzakładowych regulaminów dotyczących Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych taką możliwość uprawnionym dają, zapisy te należy jak najszybciej zmienić.
Autor: Magdalena Łapaj